Column: Balen van vertalen

Na het schrijven van mijn review van Stranger of Paradise: Final Fantasy Origin, had ik het met een van mijn vrienden over mijn pijnpunten van het spel. Niet diens loot-systeem of hoe dit invloed heeft op de combat, maar de vertaling van Japans naar Engels. De persoon in kwestie is namelijk  van Japanse afkomst, heeft er zeventien jaar gewoond en is de taal dus compleet machtig, terwijl ik de taal aan het leren ben om als een otaku (of weeb, als je mijn collega volgt) games te kunnen spelen die nooit naar het Westen komen. We sparren daarom vaak in het Japans, waarbij hij me (regelmatig) verbetert waar nodig, maar hebben het ook in de bredere zin over hoe Japanse media hier steeds prominenter wordt, met alle opvallende gevolgen van dien.

Een van de meest opvallende vinden we dat de vertalingen van anime en games slechter lijken te worden, ondanks dat de groep consumenten die tevreden moet worden gehouden steeds groter wordt. Logica zou dicteren dat een grotere afzetmarkt tot meer quality control zou leiden, maar het tegendeel wordt keer op keer bewezen. Tot mijn grote ergernis.

Want op dit moment zit ik in een vervelende tussenpositie. Ik kan genoeg Japans verstaan om het verhaal van de meeste games en shows te kunnen volgen, maar begrijp niet voldoende details om daar optimaal van te genieten. Ik herken een hoop woorden en sommige zinnen heb ik al zo vaak gehoord dat ik precies weet wat ze betekenen, ondertoon en al, maar ik ben nog niet bekwaam genoeg dat ik een JRPG tot een succesvol einde ga brengen zonder ondertiteling. Daarom speel ik mijn geliefde JRPG’s nog altijd zoals ik ze vijftien jaar geleden al speelde: in het Japans, maar dan wel met Engelse ondertiteling. Maar in de afgelopen twee jaar is dat meer en meer een obstakel geworden.

Terwijl ik langzaam maar zeker vaardiger wordt in de Japanse taal, merk ik op dat vertalers niet zelden enkel de grote lijnen van het script volgen, met zinnen die de gesproken woorden nog maar nauwelijks reflecteren. Stranger of Paradise had hier bijvoorbeeld last van, maar ook de laatste paar delen van de Tales of-serie verrasten me op onaangename wijze. Bij anime zijn het dan weer keer op keer de fanvertalingen die officiële bronnen laten zien hoe het moet, waardoor ik me als Japanofiel afgestraft voel als ik het inferieure werk op dure verzamelobjecten aanschouw. Iets waar ik eerlijk gezegd nogal van baal!

Want ik ben dol op Japan, al zou ik er van zijn lang zal ze leven niet willen wonen, en het idee was dat ik door de taal te leren nog meer zou kunnen genieten van alles wat het te bieden heeft. In plaats daarvan doet het ironisch genoeg gaandeweg steeds meer afbreuk aan hetgeen wat mij in eerste instantie mijn obsessie heeft doen ontstaan. Misschien had ik moeten luisteren naar een spreekwoord uit een taal die ik wel volledig machtig ben en me moeten beseffen de uitspraak ‘’Ignorance is Bliss’’ met een reden is ontstaan. Want wie weet of ik mij ooit Japans volledig eigen ga maken…