Column: Microsoft wil zo snel mogelijk uit de game-industrie

Op 9 juni van dit jaar werden de ROG Xbox Ally en de ROG Xbox Ally X aangekondigd. Deze twee apparaten werden neergezet als twee nieuwe Xbox handhelds, maar het waren meer portable PC's, met een mooie Xbox sticker erop. De kans dat in de toekomst meer handhelds met dit label uit zullen komen in korte tijd, is denk ik relatief groot.

Hoewel beide handhelds zeer goede hardware bevatten en qua software er mensen zijn die vrij positief zijn, blijft het een beetje pijnlijk hoe alles is gegaan. Ooit was Xbox een gevestigde naam en werd de hardware gemaakt door Microsoft zelf. Nu hebben ze het uitbesteedt aan ASUS, die meteen een zeer dure handheld maakt die alleen maar voor PC gamers met een flinke portemonnee en reviewers die hem gratis krijgen enigszins aantrekkelijk zal zijn.

Het was het eerste waar je aan kon zien wat Microsoft in de maanden daarop zou gaan doen en waarom ik denk dat Microsoft de baan vrijmaakt voor een nieuwe strategie. Mijn vermoeden is dat ze zo snel mogelijk willen weten of Xbox nog kan fungeren als geldkraan of dat het merk geëlimineerd moet worden. 

Bijna precies acht jaar voor de aankondiging van de ROG Xbox Ally, namelijk op 1 juni 2017, leek er geen vuiltje aan de lucht. Sterker nog. Xbox leek een nieuwe stap in gaming te zetten. Een stap die ikzelf en met mij vele anderen zagen als een volkomen vanzelfsprekende. Game Pass ging van start. 

Game Pass leek een bijna onmogelijke belofte. Voor een beperkt bedrag per maand kreeg je de beschikking tot een flinke bibliotheek aan games. Het waren vooral games die uit de hoge hoed van Microsoft kwamen. Het bedrag dat je maandelijks betaalde was zeer scherp. Speelde je twee games per jaar via deze dienst waren de kosten al gedekt.

Zo werd de wereld verrast toen Microsoft op 23 januari 2018 aankondigde dat vanaf dat moment games die werden uitgegeven door een studio van Xbox vanaf de eerste dag beschikbaar waren voor mensen met Game Pass. De zogenoemde 'day one' releases.

Crackdown 3, State of Decay 2 en Forza Horizon 4 kwamen direct uit en waren meteen te spelen op Game Pass. De aankondiging leek onmogelijk, maar ik weet nog dat ik de eerste keer zag dat een game op de eerste dag gratis op de abonnementsdienst beschikbaar was. Ik kon mijn ogen niet geloven. Het leek een droom die werkelijkheid werd. 

En het werd mooier en mooier. In 2020 kwam de Xbox Series X|S uit. De naamgeving sloeg nergens op, maar ze leken de nieuwe Xbox consoles helemaal te bouwen om de Game Pass heen. En voor mensen die een PC hadden, kwam een speciale, goedkopere versie van de abonnementsdienst uit. 

Over het financiële plaatje was Microsoft vrij duidelijk. Ze hebben als doel honderd miljoen abonnees achter hun dienst te scharen, die vervolgens allemaal een bedrag per maand betalen. Dit zou dan een maandelijkse boost zijn van enkele miljarden, waarmee ze ook zouden kunnen zeggen dat het ontwikkelen van nieuwe dure games alleen maar nog meer geld zou opleveren. 

Hier kwam wel een probleem. Ze zijn nooit op die honderd miljoen leden gekomen. Sterker nog, ze kwamen niet verder dan 37 miljoen leden en dat lijkt wat weinig om dan te kunnen zeggen dat ze zomaar even een berg AAA games kunnen ontwikkelen. AAA games zijn namelijk erg duur.

Dat ze bij Microsoft games serieus namen, werd wel duidelijk toen één voor één flinke studio's werden opgekocht door Xbox. In 2018 werden inXile Entertainment (Wasteland 2, 3 en Remastered) en Obsidian Entertainment (Grounded, The Outer Worlds-serie, Pentiment) overgenomen en in 2019 veranderde Double Fine Productions (Psychonauts-serie, Keeper) naar de eigenaar met het groene logo. 

Het werd pas echt heftig toen ze voor meer dan acht miljard dollar Zenimax Media overnamen, waar Bethesda (The Elder Scrolls-serie, Fallout-serie), id Software(DOOM) en MachineGames (Wolfenstein-serie, Indiana Jones and the Great Circle) onder vallen. Dit was een vrij bizarre aankoop, maar wel met het gevolg dat ze zeer goede games in handen hadden. 

De reden waarom ze dit deden, was meteen heel duidelijk. Hoe meer studio's ze hadden, hoe meer games als 'day one' uit konden worden gebracht op Game Pass en hoe meer mensen een abonnement zouden nemen op deze geweldige dienst. Ik was in die tijd enorm lovend over deze ontwikkeling en begon bijna te geloven dat dit niet alleen te mooi is om waar te zijn, maar dat ze ook nog eens werkelijk een geweldige dienst neer wilden zetten ten faveure van de gamers. Dat zou apart zijn, want Microsoft is en blijft een zuiver commercieel bedrijf dat er alleen maar is om geld te verdienen

In 2022 staat de games-industrie heel even stil. Op 18 januari van dat jaar werd officieel bekendgemaakt dat Activision Blizzard King, na meer dan een jaar lange juridische strijd, aan het curriculum van Xbox toe werd gevoegd. De kosten waren 75,4 miljard dollar en daarmee was dit de duurste acquisitie in de games industrie ooit. En dat alleen maar, zodat ze konden zeggen dat grote games als Call of Duty vanaf dag één beschikbaar zouden zijn op Game Pass. 

Dit was echter een tegenvaller en ik denk dat hier ook het begin was van het einde van het positieve verhaal achter de dienst. Hoe ga je 75,4 miljard dollar terugverdienen met een abonnementsdienst die net aan € 15,-i per maand kost en die door ongeveer 35 miljoen abonnees maandelijks wordt betaald? Dat gaat even duren en als grote bedrijven, en vooral de aandeelhouders, ergens een tekort aan hebben, dan is dat tijd. 

Daarbij kwam ook nog eens het probleem dat het maken van games in de afgelopen jaren enorm veel duurder is geworden. Om een AAA game te maken, ben je al snel tientallen miljoenen euro's kwijt. Microsoft mocht in 2023 weliswaar het rijkste beursgenoteerde bedrijf ter wereld zijn, maar dat betekent niet dat ze genoeg geld hadden om te blijven dweilen met de kraan open. 

De gevolgen waren aanzienlijk. In januari 2024 werden over alle studio's ruim 1900 werknemers ontslagen, wat neerkomt op ongeveer 9% van de gehele game-divisie van Microsoft. In mei 2024 werd de studio Arkane Austin, die eerder Redfall maakte, die helaas zeer slecht werd onthaald, ook afgebroken. 

Dat een studio wordt gesloten die achter een game zit die miserabel heeft gepresteerd, is nog te begrijpen, maar het sluiten van Tango Gameworks is een beslissing waar ik als gamer nog altijd boos van kan worden. Zij zijn de studio achter Hi-Fi RUSH en dit was een prachtig voorbeeld van een creatieve, leuke game die enorm succesvol was dankzij onder andere Game Pass. Ook Alpha Dog Games moest de deuren sluiten. 

In september van hetzelfde jaar werden 650 mensen ontslagen. Dit werd recht gepraat door erbij te vermelden dat het hier voornamelijk ging om support en andere afdelingen, die niet achter de ontwikkeling van games zaten. Ik ben zelf van een afdeling support en ik hoop niet dat ooit mijn baan zo gemakkelijk in de prullenbak wordt geflikkerd. 

Het jaar 2024 was daarmee nogal een slagveld, maar de ellende was nog niet voorbij. In mei 2025 werd bekendgemaakt dat er nog meer dan driehonderd banen werden geschrapt en dit was nog maar een voorbode wat nog komen ging. In juli van dit jaar werden nog eens 9000 werknemers ontslagen. Dit waren overigens niet alleen medewerkers van Xbox, maar over de hele linie van Microsoft. Dit betekende echter wel dat er geen reboot zou komen van Perfect Dark en dat er veel banen werden geschrapt van Turn 10, de studio achter Forza Motorsport. 

Hoewel het bij Microsoft inmiddels bijna de normaalste zaak lijkt die er is, zijn er ook bij concurrent Sony diverse studio's geweest die weg zijn gehaald en hebben meerdere studio's personeel moeten ontslaan. Dit is niet iets wat alleen maar bij Microsoft aan de gang is. Wat Microsoft wel echter doet, is dat het heel erg laat zien dat het erop lijkt dat ze eigenlijk ook niet zo graag door willen met Xbox. Dit begon allemaal iets minder dan een jaar geleden. Op 14 november vorig jaar brachten ze een video uit met de titel This is an Xbox. Deze video vertelt dat eigenlijk alles een Xbox is.

Dit is nogal een wijziging in de marketing. Voor twintig jaar lang was er een Xbox console, maar nu vertelden ze dat ieder apparaat een Xbox zou kunnen zijn. Je telefoon, jouw PC, jouw handheld. Alles is een Xbox. Met andere woorden: je hebt geen console meer nodig, alleen nog maar Game Pass. 

Dit was niet het enige wat een teken aan de wand is dat ze anders gingen denken over games. Al eerder hadden ze aangekondigd om diverse games uit te brengen op de PlayStation. Dit was overigens een enorm succes. In de eerste helft van dit jaar brachten ze een aantal grote titels uit, waaronder Indiana Jones and the Great Circle en Forza Horizon 5. Het werden hits op de console van Sony. 

Het grootste probleem kwam de afgelopen weken. Het ene vreemde bericht na het andere werd op het internet gegooid. De prijzen worden ernstig verhoogd voor abonnementen van Game Pass en afgelopen week was er een nieuw dieptepunt toen ze met een video leken te wijzen op hoe ongemakkelijk het vroeger wel niet was; al die fysieke games. Gelukkig kun je dit digitaal doen met Xbox. 

Overduidelijk willen ze bij Xbox een andere kant op, maar ik heb heel sterk het gevoel dat ze liever er volledig mee willen stoppen en dit proberen ze voor elkaar te krijgen door zichzelf zo impopulair te maken, dat men smeekt dat ze ophouden met deze rare hersenspinsels

De titel van deze column is wat pittig. Ik denk niet dat Xbox ophoudt te bestaan, maar dat er iets veranderd is in de afgelopen jaren is wel duidelijk. Dat ze niet meer games lijken te willen maken die exclusief zijn voor Xbox consoles en PC is al een tijdje gaande en is denk ik helemaal niet verkeerd. Hoewel ik er wel bij wil zeggen dat ik vind dat Halo ook uitkomt op de PlayStation 5 volgend jaar een flinke stap te ver gaat. 

Echter denk ik ook niet dat je moet verwachten dat er ooit nog een console van Xbox zal komen zoals we dit gewend zijn. Een console die gemaakt is door Microsoft die een concurrerende prijs heeft tegenover de PlayStation- en Nintendo devices. Ik denk dat ze hetzelfde gaan doen als met de ROG Xbox Ally. Je krijgt een dure PC met een Xbox logo erop. Ik weet ook niet of hier iemand op zit te wachten. 

Voor liefhebbers van het oude Xbox zal het even wennen zijn. Als Xbox werkelijk overgaat naar Windows PC's, dan zullen fysieke kopieën in de nabije toekomst ook misschien niet meer worden gemaakt. Hoewel voor mij als PC gamer dit niets verandert, voelt het weglaten van een echte Xbox console wel heel erg als een einde van een tijdperk. Een tijdperk waarin PlayStation en Xbox elkaars grote concurrenten waren en daardoor prachtige games werden gemaakt door beide studio's. Nu maar hopen dat in ieder geval Sony dit blijft doen. 

Dan wil ik graag nog wel een disclaimer doen. Zoals in de titel is aangegeven is dit een column en dit is puur mijn mening. Dit is wat ik verwacht. Ik verwacht dit aan de hand van mijn onderbuikgevoel en er is geen enkel bewijs dat het gaat gebeuren zoals hierboven omschreven. Als iemand niet wil dat dit allemaal gaat gebeuren, dan ben ik het.